Woning verduurzamen, waar te beginnen?

Woning verduurzamen: waar begin je?

Je hebt een sfeervol huis waar je trots op bent. Alles zit strak in de verf en het is goed onderhouden, alleen het energieverbruik, dat is niet best. Tijd dus om te verduurzamen. Maar waar begin je? Je hebt vast al veel gehoord over warmtepompen, zonnepanelen en isolatie van deskundigen en vrienden. Het lijkt wel of iedereen verstand heeft van duurzaam wonen. Het probleem is dat vaak maar één onderdeel besproken wordt, waardoor je geen goed overzicht krijgt van het geheel. Hoe zorg je ervoor dat je investeringen niet alleen goed zijn, maar ook écht effect hebben?

Een goede voorbereiding is de basis

Het verduurzamen van je woning is een complexe klus, maar een goed plan zorgt ervoor dat je je investering optimaal benut. Zonder gedegen voorbereiding loop je het risico dat je geld verspilt aan maatregelen die niet het gewenste effect hebben.

Als architect zie ik vaak dat mensen keuzes maken op basis van goedbedoelde adviezen die niet altijd kloppen. Zo hoor je uitspraken als "Een warmtepomp werkt niet" of "Driedubbel glas heeft geen zin". Vaak ontbreekt de context. Driedubbel glas is bijvoorbeeld effectief in goed geïsoleerde woningen, maar werkt minder goed in slecht geïsoleerde huizen. Het gaat erom dat je de woning als geheel bekijkt. De samenhang van de delen bepaalt het resultaat.

Begin met een grondige analyse

Een huis wordt gebouwd op de fundering. Iedereen snapt dat, zonder een goede fundering, de woning niet lang mee zal gaan. Zo is het ook met een woning verduurzamen; je start met de basis, namelijk een goed plan. Dat plan start met een doordachte inventarisatie van je huis. Je zult moeten onderzoeken hoe je huis in elkaar zit. Misschien hebben vorige eigenaren al geïsoleerd, of hebben ze al dubbel glas geplaatst. Maar weet je ook welke isolatie en welk type isolatieglas?

Praktijkvoorbeeld: dubbel glas 

Ik kom bijvoorbeeld in makelaarsbrochures soms wervende teksten tegen zoals ‘het hele huis is voorzien van dubbel glas’. Dat lijkt mooi, maar als ik het huis ga bekijken dan blijkt dat dubbel glas uit 1985, met hier en daar al condens tussen het glas. Zulk oud dubbel glas doet weinig in vergelijking met de huidige standaard van glastechniek. Ook blijkt op de slaapkamers toch nog enkel glas aanwezig en was men ook vergeten dat het ventilatieraampje boven de keukendeur kapot is en altijd open staat.

Als je er vervolgens bij het bepalen van je isolatieplan van uitgaat dat het huis is voorzien van dubbel glas, dan sla je dus helaas de plank mis. In zo’n geval kun je namelijk beter eerst alle beglazing vervangen en snel rendement behalen.

Het is maar een voorbeeld, maar dit gaat ook op voor de spouwmuur-isolatie. Wat zit er in, werkt het nog en is het overal aangebracht of alleen op makkelijk te bereiken plaatsen?

Praktijkvoorbeeld: een geïsoleerd dak

Een "geïsoleerd dak” is ook altijd een aandachtspunt, vooral als de vorige eigenaren dat zelf gedaan hebben. Een goede uitvoering is een isolatielaag aan de buitenkant van het dak, direct onder de dakpannen. Dat is vaak uitgevoerd door een bedrijf, want de meeste mensen kruipen niet zomaar zelf het dak op. Bij zo’n bedrijf kun je navragen wat ze gemaakt hebben. Technisch kan er dan weinig fout gaan, mits de aannemer netjes heeft gewerkt.

Vaker hebben de eigenaren zelf de zolder geïsoleerd aan de binnenkant van het dak. Als een aannemer of isolatiebedrijf het professioneel heeft uitgevoerd, is er waarschijnlijk gedacht aan dampremmende folie en zijn de naden en kieren goed afgedicht.

Regelmatig zie ik op zolders isolatiedekens die los tussen de balken hangen, soms onderuitgezakt en slecht bevestigd. Een dampremmende folie ontbreekt al helemaal en je kunt hier en daar tussen de isolatie door naar het dak kijken. In zo’n geval kun je beter opnieuw beginnen, want die isolatie doet helemaal niets, of veroorzaak vochtproblemen.

Het zijn zomaar wat voorbeelden uit de dagelijkse praktijk. Laat je er niet door afschrikken, maar onderzoek hoe het bij jouw thuis is gedaan. Vanaf die informatie kun je starten met je plan. In mijn cursus behandel ik een aantal voorbeelden en methoden hoe je kunt onderzoeken en waar je op kunt letten.

Volgorde bij woning verduurzamen

Het gaat bij woning verduurzamen om de juiste volgorde. De onderdelen met het meeste effect pak je als eerst aan. Begin dus met maatregelen die direct resultaat opleveren, zoals het afdichten van naden en kieren. Dat lijkt een open deur, maar veel mensen vergeten dat. Het is ook veel leuker om te vertellen dat je een warmtepomp hebt, in plaats van de tochtstrips die de kou effectief buiten houden.

Duurzaam wonen, dat is gezond!

De energie die je niet hoeft op te wekken is heel goedkoop! Je bent dan bovendien minder afhankelijk van de energieprijzen en belastingmaatregelen van de overheid. Niet elk huis kan helemaal ideaal geïsoleerd worden, maar er valt veel winst te behalen met de mogelijkheden die je wel hebt. 

Isoleren met natuurlijke materialen zoals Hennep, Vlas of Houtvezel werkt heel goed met oudere huizen. Dat komt doordat de vezels in het isolatiemateriaal vocht kunnen opnemen en afgeven. Glaswol of steenwol kunnen dat niet. Bovendien slaan deze natuurlijke materialen de warmte beter op en geven die geleidelijk af. Daardoor wordt je huis minder snel warm in de zomer en koelt het in de winter minder snel af. Het is een soort warmtebuffer.

Oudere huizen van steen en hout zijn nooit gebouwd voor moderne isolatiematerialen, dat kun je eigenlijk al wel aanvoelen.
De technische details van een oud huis zijn niet gemaakt om vocht af te voeren of naar de juiste plaats te laten verdampen. Dat wringt met moderne isolatie. Door de vochtregulering van de natuurlijke isolatievezels werkt het juist wel goed.

Tip: Isoleer je zolder met bijvoorbeeld houtvezelplaten. Dat voorkomt vochtproblemen, houdt de warmte stabiel vast en is ook geluidswerend tegen verkeerslawaai.

Stap voor stap naar verduurzaming

Verduurzamen van je woning is leuk om te doen en levert je comfort en geld op. Na dit voorbeeld en de inventarisatie van je huis is het tijd voor een stappenplan. Begin met de maatregelen die direct resultaat opleveren en relatief goedkoop zijn.  Pas later, als de basis goed is en de isolatie op orde, is het tijd om te investeren in duurdere technieken zoals een warmtepomp. Zo behaal je maximaal rendement zonder dat je onnodig diep in de buidel hoeft te tasten.

Verduurzamen van je woning, waar te beginnen? Via Ecohomie kun je een online cursus volgen waarin het stappenplan tot in detail wordt uitgelegd, zodat je concreet aan de slag kunt.

Voor een persoonlijk advies en training voor jouw eigen huis en situatie kun je inschrijven voor de workshop "samen leren verduurzamen".